တူဝ်ထူပ်းၸူဝ်ႊၶၢဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းတီႈၸၼ်ႉၸွမ်မႄႈၾႃႉလူင်( ၵဵင်းႁၢႆး၊ၸိုင်ႈထႆး)

My life in Mae Fah Luang University

When I first come to MFU, I was so happy to see MFUs beauty. However, I made a difficult choice to come to Thailand from Shan State, Myanmar because I have a job in my society that I love very much. My job is a community worker that helping to improve my society to get a better life. However, I am happy with my choice now because MFU is a very welcoming place, has kind lecturers, and staffs, and it made me feel at home here. I have made many new friends from all around the world. We have learned many things from each other including our culture, and traditions.

I am studying about food science and technology for the reason that the majority of people in my country are farmers. We have many natural resources for farming. We can produce a lot of rice, corns and other crops. However, we have less knowledge and skill to control the quality and to process until the final product. I believe “Food Science and Technology” is teaching us utilizing of natural resources in the most efficient and effective way for the need of people to make increase the income for my society.

In food science and technology class, I enjoy with every one and the classes are great. I like the teaching method of all lectures. They each have a different way to make student participate, thinking and creating. They are also friendly and give many examples let us think how we should use in the daily life with the subject that we learned. My entire class was always kindly participating and helping each other. Everyone has different ideas to present their work including the society needs and wants during class discussion.

I have learned that food science and technology is very important to understand and apply science to satisfy the needs of society for sustainable food quality, safety and security. This major taught me how the relation between food chemistry/nutrition, food microbiology, food engineering, food processing & packaging, food safety, product development and sensory science. We have to keep our food to be safe and healthy for consumption. It includes the of control the plantation process, product processing until marketing by using biology, chemistry, physics, nutrition and engineering to solve the problem of developing a safe, healthy, and nutritious food supply for people. The knowledge in selection, preservation, processing, packaging, store food distribution and use of safe, nutritious, and wholesome food which are very important to transform our crop into finished product and increase food shelf life.

This major has many career opportunities for us such as work with food processor, food industry, research institutes, government department, non-government organization, food service organizations, testing laboratory, academia, teaching institutes and other self-employed.

Moreover, I feel very thankful to MFU and my advisor, all of the lecturers that gave me the chance to join many international conferences and trainings that link with my thesis work. It made me have many opportunities to meet various professors from all around the world. I have learned new things from them to develop my abilities and gain knowledge. They are also very friendly and explain to me that I ask them. In addition, I have opportunity to go to the farmer to learn how they are processing before I start my laboratory work. There are many places to visit, which provide opportunity to learn how local famers improve the food process, food product to all around the world.

MFU is a beautiful place that has a wonderful natural environment, many international students from all around the world, and kindhearted lectures and staff. The university has great material and equipment and access to a lovely library for us to work on our research. Thus, Mae Fah Luang University is one of the best universities for you to study and apply the knowledge for your future life. Come to MFU, to make your dreams come true.

By Sai Aung Moon

တူဝ်ထူပ်းၸူဝ်ႊၶၢဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းတီႈၸၼ်ႉၸွမ်မႄႈၾႃႉလူင်( ၵဵင်းႁၢႆး၊ၸိုင်ႈထႆး)

ဝၼ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်းဢၼ်ၶႃႈႁဝ်းယဵပ်ႇယၢင်ႈၶဝ်ႈ ၼႂ်းၸၼ်ၸွမ်မႄႈၾႃႉလူင်ၼၼ်ႉ ၼႂ်းၸႂ်ၶႃႈ မီးတၢင်းၸူမ်းသိူဝ်းၸွမ်းတၢင်းႁၢင်ႊလီၸၼ်ႉၸွမ်တေႉတေႉ။ တွၼ်ႊတႃႇၶႃႈ တေတႅပ်းတတ်း သဵၼ်ႈၸႂ် မႃးႁဵၼ်းတီႈၸၼ်ႉၸွမ်ၼႂ်းၸိုင်ႈထႆးၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်လႆႈဝူၼ်ႉလိူၵ်ႉလမ်ႇႁႅင်းႁႅင်း။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၽႃႈ ၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်ၶႃႈၽင်တူဝ်ၽင်ၸႂ် ဝႆႉၼႂ်းၵၢၼ်သၢင်ႈတၢင်ႉႁႅင်းၵူၼ်းမိူင်း တႃႇယုၵ်ႉမုၼ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း တိူဝ်းလီၶႅမ်ႉတွၼ်းလိူဝ်ၵဝ်ႇမႃးၵေႃႈပိူင်ၼိူင်ႈ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၶႃႈသမ်ႉဢၢမ်ႇယၢမ်ႈမီးတူဝ်ထူပ်းဢၼ် ဢွၵ်ႇ ၽၢတ်ႇယၢၼ်မိူင်းပိူင်ၼိူင်ႈ၊ သမ်ႉထႅင်ႈ တေလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းတေႃႇငဝ်းလၢႆးမႂ်ႇ၊လွင်ႈသဵင်ႇတႃႉမႂ်ႇၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၼႃႇ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉၶႃႈမီးတၢင်းသူင်ၸႂ် လိူၺ်ႈလႆႈလိူၵ်ႈသိုပ်ႇတေႃႇၵၢၼ်ႁဵၼ်းၶႃႈယူႇ၊ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၸၼ်ႉ ၸွမ်မႄႈၾႃႉလူင်ၼႆႉ ပဵၼ်တီႈဢၼ်ငိၼ်းလီႁပ်ႉတွၼ်ႈၵူႊၵေႃႉမႃးႁဵၼ်း၊ ၶူးသွၼ်မေႃသွၼ် လႄႈ ၽူႈႁၢပ်ႇ ၵၢၼ် ၵူႊၵေႃႈမီးၼမ်ၸႂ်လီၸွၺ်ႈထႅမ်ႈၵၼ်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶႃႈပေႃးၶူၺ်ႉႁၼ်မိူၼ်ပဵၼ်ႁိူၼ်းလင်ၼိူင်ႈ တႃႇၶႃႈ ယဝ်ႉ။ ၶႃႈလႆႈႁူႉၸၵ်းတင်းဢူၺ်းၵေႃႉမႂ်ႇၼမ်လၢႆ ဢၼ်လုၵ်ႉမႃးတီႈၵူႊလၢႆမိူင်း။ ႁဝ်းၶဝ်ၵူႊၵေႃႉ လႆႈပိၼ်ႇ ဝၢႆႇလႅၵ်ႈလၢႆႈတၢင်းႁူႉ ဢၼ်ပႅၵ်ႇပိူင်ၵၼ်တင်းၼမ်တင်းလၢႆ ၼင်ႇၽိင်ႈထုင်း လႄႈ ၽိင်ႈငႄႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈပႃး။

ပၢႆးႁဵၼ်းၶႃႈတႄႉ ပဵၼ်ပၢႆးသၢႆႊလႄႈပၢႆးသႅၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် (Food Science and Technology) ။ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၶႃႈလႆႈလိူၵ်ႈႁဵၼ်းပၢႆးႁဵၼ်းၼႆႉတေႉ ယွၼ်ႉဝႃႈပိုၼ်ႉငဝ်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈႁႆႊၸဝ်ႈၼႃး။ ႁဝ်းၶဝ်မီးၼင်လိၼ်တႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈ၊ ႁဵၼ်းဢွၵ်ႇမၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ တင်း ၼမ်လႆႈတေႉတေႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊဝႃႈ ႁဝ်းၶဝ်လႆႈလုတ်ႈႁၢမ်းဝႆႉ ပိုၼ်ႉႁူႉၼမ်ႉၵတ်ႉတၢင်းမေႃ ၼိူဝ်ၵၢၼ် ၵုမ်းၵမ်ၼမ်ႉၶိုၵ်ႉတၢင်းၵိၼ် လႄႈ လၢႆးၶပ်းၶိုင်တၢင်းၵိၼ်တေႃႇထိုင်တၢင်းၵိၼ်တူဝ်တၼ်းဝႆႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၶႃႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈပၢႆးႁဵၼ်းပၢႆးသၢႆႊလႄႈပၢႆးသႅၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးႁဵၼ်းဢၼ်တေသွၼ်ပၼ်လွၵ်ႈလၢႆး တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းမၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉႁဝ်းသေ ၶိုင်သၢင်ႈႁႂ်ႈၶိုတ်းၸၼ်ႉ၊ မီးၼမ်ႉတွၼ်း တႃႇတၢင်း လူဝ်ႇၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ ၸွၺ်ႈထႅမ်ယုၵ်ႉၶိုၼ်ႈပၼ်ငိုၼ်းၶဝ်ႈ တႃႇၸဝ်ႈႁႆႊၸဝ်ႈၼႃးႁဝ်းယူႇဢမ်ႇႁၢင်ႉ။

ၸူဝ်ႊၶၢဝ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼႂ်းႁွင်ႈႁဵၼ်းၶႃႈၼၼ်ႉ- ႁဝ်းၶဝ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းလႆႈပၵ်းၸႂ်သႂ်ႇၸႂ်ႁဵၼ်းႁူႉၸွမ်း သေ ပဵၼ်ႁွင်ႈႁဵၼ်းဢၼ်လီသူၼ်ႉၸႂ်ႉႁဵၼ်းႁူႉၵၼ်တေႉတႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶႃႈလႆႈၸႂ်ႉလွၵ်းလၢႆး ၵၢၼ်သွၼ် ၶူးသွၼ်/မေႃသွၼ်ၵူႊၵေႃႉ။ ၶူးသွၼ်/မေႃသွၼ်ၵူႊၵေႃႉမီးလွၵ်းလၢႆး လၢႆးသွၼ်ဢၼ်ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် သွၼ်ႁႂ်ႈ လုၵ်ႉႁဵၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈသၢင်ႈ ၼႂ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁႂ်ႈဝူၼ်ႉၸွမ်းလႄႈ သွၵ်ႈႁႃလၢႆးၶူင်ႊသၢင်ႈတၢင်ႇလၢႆး တင်းၼမ်။ ယၢမ်းၵၢၼ်သွၼ်ႁိုဝ် ၼွၵ်ႈႁွင်ႈႁဵၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶူးသွၼ်ၶဝ် ယူႇႁႂ်ႈပဵၼ်ၼင်ႇဢူၺ်းၵေႃႉၸမ်ၸႂ် တႃႇလုၵ်ႈ ႁဵၼ်းၵူႊၵေႃႉ ၵွၺ်းဢမ်ႇၵႃး ပၼ်တၢင်းႁူႉ တူဝ်ယၢင်ႇဢၼ်ႁႂ်ႈႁဝ်းတေဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၸွမ်းလႆႈ ၼႂ်းၵၢၼ်ၵူႊ ဝၼ်းဝၼ်း။ ဢူၺ်းၵေႃႉၼႂ်းႁွင်ႈႁဵၼ်ၵူႊၵေႃႉ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈသၢင်ႈႄလႈၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၸွၺ်ႈထႅမ်ၵၼ်။ ၵူႊၵေႃႉမီး တၢင်းဝူၼ်ႉ ပႅၵ်ႈပိူင်ႈၵၼ်သေ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပိုတ်ႇလၢတ်ႈႄၼၵၼ် ၸွမ်းလူၺ်းတၢင်းလူဝ်ႇတူင်ႇၵူၼ်း ၽႂ်မၼ်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶႃႈလႆႈမီးတႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉလွင်ႇမႂ်ႇမႂ်ႇတင်းၼမ်တင်းလၢႆ။

ၸွမ်းၼင်ႇၶႃႈလႆႈႁဵၼ်း ပၢႆးသၢႆႊလႄႈပၢႆးသႅၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်သေ လႆႈႁူႉပွင်ႇၸႂ်မႃး -မၼ်းပဵၼ် ပၢႆးႁဵၼ်း ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈလူင်တေႉတေႉ တွၼ်ႊတႃႇ ႁဵၼ်းႁူႉပွင်ႇၸ်ႂလႄႈဢဝ်တၢင်းၵိၼ် ၵဵဝ်ႇတင်းပၢႆး သၢႆႊ တႃႇၼႂ်းၵၢၼ်ယူႇၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉပဵင်းပေႃး ၸွမ်းလူၺ်းတၢင်းၵိၼ်ဢၼ်ၶိုတ်းၸၼ်ႉ၊ တၢင်းၵိၼ် ဢၼ် ႁူမ်ႇလူမ်ႈတႃႇၵူႊၵေႃႉ။ ပၢႆးႁဵၼ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶႃႈလႆႈႁဵၼ်းႁူႉလွင်ႈၵွင်ႉသၢၼ် ၼႂ်းၵႄႈပၢႆးပိုတ်ႇထၢတ်ႈ ၾၢႆႇတၢင်းၵိၼ်/ ထၢတ်ႈလဵင်ႉၸႂ်၊ ပၢႆးလႅင်ႊတူဝ်ၸႂ်တူဝ်ၸႂ်ႊၾၢႆႇတၢင်းၵိၼ်၊ ၾူးၸၢၵ်ႈၾၢႆႇတၢင်းၵိၼ်၊ ၵၢၼ်ၶပ်း ၶိုင်တၢင်းၵိၼ်လႄႈၵၢၼ်ပူၵ်ႉႁေႃႇတၢင်းၵိၼ်၊ ၵၢၼ်ပႂ်ႉပႃးတင်းၵိၼ်၊ ၵၢၼ်ႁုၼ်ႈမုၼ်းၶူဝ်းၶွင် ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ၊ လႄႈ ၵၢၼ်ထတ်းၾၢႆႇသဵၼ်ႈႁူႉၸိူဝ်ႉၼႆႉ။ ၵွပ်ႈဝႃႈႁဝ်းၶဝ်လူဝ်ႇ ထိင်းသိမ်းတၢင်းၵိၼ်ႁဝ်းႁႂ်ႈမီး လွင်ႈလွတ်ႈ ၽေလႄႈ မႅၼ်ႈတင်းလွင်ႈယူႇလီတႃႇၵူၼ်းၵိၼ်ယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႉ ပၢႆးႁဵၼ်းၼႆႉ ၵဵဝ်ႇတင်းၶၵ်ႉ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇ၊ ၶၵ်ႉၶပ်းၶိုၼ်းမၼ်း တေႃႇထိုင်လွၵ်ႈၵၢတ်ႇ ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း တၢင်းႁူႉ ၼႂ်းပၢႆးလႅင်ႊတူဝ်ၸႂ်၊ ပၢႆးပိုတ်ႇထၢတ်ႈ၊ ပၢႆးလႅင်ႊတူဝ်ႁၢင်ႊ၊ ထၢတ်ႈလဵင်ႉၸႂ်သေ မႃးၵေႈလိတ်ႈ လွင်ႈၶွင်ႈၶမ်တၢင်းၵိၼ် တႃႇၵူၼ်းႁဝ်း။ ၼင်ႇ -တၢင်းႁူႉၼႂ်းၵၢၼ်လိူၵ်ႈႁႃ၊ ၵၢၼ်ပူၵ်ႉႁေႃႇ၊ ၵၢၼ်ၶပ်းၶိုင်၊ ၵၢၼ်ထိင်းသိမ်း ၵူႊတွၼ်ႊၼႆႉ မႃးၵမ်ႉပဵၼ်တၢင်း ၵႅတ်ႇၶေႁေႉၵင်ႈ လွင်ႈလွတ်ႈၽေးလႄႈ ထိင်းထၢတ်ႈလဵင်ႉၸႂ် တၢင်းၵိၼ် ေတႃႇထိုင်တၢင်းၵိၼ်ယဝ်ႉတူဝ် လႄႈ မီးလွင်ႈသိမ်းႁိုင်လႆႈၶၢဝ်းႁိုင် ၸိူဝ်းၼႆ။

ပေႃးႁဵၼ်းပၢႆးႁဵၼ်းၼႆႉယဝ်ႉၸိုင် တိုဝ်ႉတၢင်းၼႃႈၵၢၼ် မီးတၢင်းၼမ်တင်းလၢႆ ၼင်ႇ-ႁဵတ်းၵၢၼ် ၼႂ်းဢွင်ႈတီႈၽူႈၵေႃႉၶပ်းၶိုင်တၢင်းၵိၼ်၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်တၢင်းၵိၼ်၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶူၼ်ႉၶႂႃႇ၊ ၸုမ်းလူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ၊ ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း၊ ၸုမ်းပၼ်ၵၢၼ်ၸွင်းၸေႊ( service) ၊ ႁွင်ႈထတ်းသၢင်ႈသဵၼ်ႇႁူႉ၊ ႁဵတ်းၽူႈပူင်သွၼ် ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်း လႄႈ ၼႃႈၵၢၼ်ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်တၢင်းၸိူဝ်ႉ။
လိူဝ်သေၼၼ် ၶႃႈႁဝ်းယွၼ်းၶွပ်ႈၸႂ်ထိုင် ၸၼ်ႉၸွမ်မႄႈၾႃႉလူင်လႄႈ မေႃသွၼ်ၵေႃႉၵုမ်းၶႃႈ ဢိၵ်ႈ ၶူးသွၼ်ၵူႊၵေႃႉ တီႈပၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈသၢင်ႈၼႂ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈၵူႊမိူင်းမိူင်းလၢႆလၢႆဢၼ် လႄႈ ပၢင် သွၼ်ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၼႃႈၵၢၼ် ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၶႃႈတေႉတေႉ။ တိူဝ်ႉတၢင်းၼႆႉ ႁဵၼ်းႁႂ်ႈၶႃႈလႆႈႁူပ်ႉထူပ်း ၽူႈလူင်ႉ လႅၼ်လၢႆလၢႆၸဝ်ႈသေ ယုၵ်ႉမုၼ်းၶေႃႈမုၼ်းတၢင်းႁူႉၶႃႈတင်းၼမ်တင်းလၢႆ။ ယဝ်ႉၵေႃႉငိၼ်းလီ တီႈပၼ် တိုဝ်ႉတၢင်းလႆႈ လူင်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းတီႈ ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးၼႂ်းၸိုင်ႈထႆးလၢႆလၢႆတီႈ သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶႃႈ တိူဝ်းပွင်ႇ ၸႂ်တေႁဵတ်းႁိုဝ်တႄႇၼႃႈၵၢၼ်ငၢၼ်းၵၢၼ်လမ်းတိုၼ်းၶႃႈ။

ၸၼ်ႉၸွမ်မႄႈၾႃႉလူင်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ မီးသိုင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉဢၼ်ႁၢင်ႊလီ၊ မီးလုၵ်ႈႁဵၼ်းၼွၵ်ႈ မိူင်းၼမ်လၢႆ၊ မေႃသွၼ်ၶူးသွၼ် ဢိၵ်ႈၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸႂ်လီဢိၵ်ႈမေႃၸွၺ်ႈထႅမ် တင်းႁၢပ်ႇပုၼ်ႈ ၽွၼ်းၶဝ်ႈႁႂ်ႈ ထိုင်တီႈ။ ၸၼ်ႉၸွမ်မႄႈၾႃႉလူင်း မီးၶိူင်ႈမိုဝ်ႈ၊ ၶိူင်ႈၸၢင်ႊ လႄႈ ႁူင်လၢႆးလိၵ်ႈတူဝ် တၼ်းတႃႇႁဝ်း ႁႃးမႃလဵပ်ႈႁဵၼ်း။ လိုၼ်းသုတ်းတႄႉ ၶႂ်ႈမီးၵႂၢမ်းၾၢၵ်ႇထိုင် ဢူၺ်းၵေႃႉၵူႊၵေႃႉ ဢွၼ်ၵၼ်မႃး လိူၵ်ႈႁဵၼ်း ၸၼ်ႉၸွမ်မႄႈၾႃႉလူင်ၼႆႉ ပဵၼ်တီႈၽိုၵ်းလႃႊႁႅၼ်းတႃႇၸူဝ်ႊပၢၼ်မိူဝ်းၼႃႈသူတႃႉ။

ၵေႃႉတႅမ်ႈ -ၸၢႆးဢွင်ႇမူၼ်း (ဢူၶႂၼ်တႆး)